Aanleiding en Probleemanalyse

Eén van de meest belangrijke onderdelen van een scriptie of beroepsproduct is de aanleiding en probleemanalyse. Je vertelt waaruit het probleem is ontstaan. Het doel van dit onderzoek is om de probleemstelling geheel duidelijk te krijgen zodat je een gerichte onderzoeksvraag kunt opstellen.

Probleem
Allereerst het begrip probleem. Een probleem hoeft niet problematisch of slecht te zijn. Een groeidoelstelling kan als probleem gezien worden, het maken van een procedure, een organisatieverandering, het ontwerpen van een product, etc. Het probleem kent altijd een afbakening, scope. Het is dus belangrijk dat je achterhaalt wat het probleem is.

Aanleiding
Jouw opdracht kent een aanleiding. Veelal vertelt jouw opdrachtgever je (summier) hier over. Het is dan van belang om te ontdekken, wat er nu eigenlijk aan de hand is, waardoor dit probleem is ontstaan en waaruit dat is voortgekomen. Ook kan het zijn dat oorzaak en gevolg door elkaar gehaald wordt. Bijvoorbeeld, de omzet blijft achter bij verwachtingen, de groei stagneert of personeel is ongemotiveerd.  Een dergelijke constatering kan wel de aanleiding vormen, maar is (meestal) niet het echte probleem. Veelal is het juist een gevolg van een onderliggend probleem.

Probleemanalyse
Omdat je lang niet altijd voldoende informatie wordt aangereikt,  vereist dit een vooronderzoek. Daarbij kunnen de zogenaamde W-vragen een hulpmiddel bieden:
- Wat is het probleem?
- Waaruit en wanneer is het ontstaan, wat is de (gedachte) oorzaak/oorzaken? Hoe specifiek is het? 
- Wie heeft/hebben het probleem? Voor wie is het een probleem (betrokkenen/stakeholders)?
- Waarom is het een probleem?
- Wat zijn de gevolgen (zouden kunnen zijn)?  Hoe erg of groot is het / hoe erg denkt men dat het is?
- Wanneer moet het opgelost zijn? (Let op: vaak wordt er al in oplossingen gedacht- dat is te vroeg, niet onderzocht en dus niet onderbouwd)
- Wat zijn de consequenties als het probleem niet wordt opgelost?

Let op, het is (meestal) niet de bedoeling dat je hier een vraag-antwoord opstelling maakt.  Je maakt vanuit het vooronderzoek met behulp van een analyse een beschrijving, zodanig dat het de lezer duidelijk is, hoe jij tot een probleemstelling en een onderzoeksvraag bent gekomen.

De probleemanalyse kun je stapsgewijs aanpakken:

Stap 1: Aanleiding en context van je scriptie
Eerst breng je de aanleiding en context van je scriptie in kaart. Je bepaalt wie de betrokkenen zijn en waardoor/waaruit het probleem of vraagstuk is ontstaan?  En ook besteed je aandacht aan de omgevingsfactoren die mogelijk een rol spelen.

De organisatie of het bedrijf als geheel kan met het probleem zitten, maar het kan ook om een bepaalde afdeling of doelgroep gaan. Het vraagstuk kan voortkomen uit eerder onderzoek maar kan ook zijn ontstaan omdat er iets in de omgeving is veranderd. Voorbeelden daarvan zijn wijzigingen in demografische factoren, een nieuwe wet of technologische ontwikkelingen die voor bedrijven vele nieuwe uitdagingen bieden.

Stap 2: Achtergrond van je vraagstuk
Vervolgens ga je in op de achtergrond van je probleem.

1. Wat is er al bekend over het vraagstuk of het onderwerp?
   - Wat is er uit de literatuur bekend?
   - Wat is uit eerdere studies/onderzoeken naar voren gekomen?
   - Wat geven de betrokkenen aan?
2. Wat is er al gedaan om het vraagstuk op te lossen?
   - Op welke oorzaak of oorzaken hebben anderen zich gericht?
   - Wat was daarvan het effect?
   - Waarom heeft het wel of niet gewerkt?

Er kan al heel veel zijn gedaan om het probleem of het vraagstuk op te lossen. Het is belangrijk om te bepalen wat al onderzocht is om te voorkomen dat je hetzelfde gaat onderzoeken. Dit betekent dat je altijd literatuur moet bestuderen om te kijken wat er al bekend is over het vraagstuk.
Indien je je scriptie schrijft bij een bedrijf is het verstandig de opdrachtgever en een aantal direct betrokkenen te interviewen die al met het vraagstuk bezig zijn geweest of die er ‘last’ van hebben.

Tip: Maak gebruik van theoretische concepten. Je kunt gebruik maken van een oorzaak-gevolg model, bijv het Ishikawa (visgraat) model om de oorzaken van je probleem te bepalen. Maar je kunt ook kiezen voor een andere indeling, zoals het 7S model van McKinsey, BMC model van Osterwalder. Als je voor een bedrijf je scriptie schrijft en te maken hebt met het gedrag en de wensen van klanten, kun je ook de 5/6W afnemersanalyse toepassen. Hiermee krijg je meer inzicht in het koopgedrag en productgebruik van de klanten.

Stap 3: Afbakening van je vraagstuk
Hierna bespreek je de afbakening van je vraagstuk. Als je erachter bent gekomen waar het vraagstuk vandaan komt en wat er al aan gedaan is, kan je je gaan focussen op wat jij gaat oplossen én vooral ook wat niet. Het is belangrijk om het vraagstuk in te kaderen zodat voor jou en je opdrachtgever duidelijk is wat de bedoeling is en wat het resultaat moet zijn.
Door je vraagstuk af te bakenen bepaal je de focus, waarborg je de haalbaarheid. Je kunt je vraagstuk bijvoorbeeld afbakenen door een deelonderwerp te kiezen, de plaats te bepalen, op een relatie te focussen, de tijdsperiode te verduidelijken en/of de doelgroep te specificeren.

Stap 4: Relevantie van je vraagstuk
Als laatste beschrijf je de relevantie van je vraagstuk. Daarbij kun je je af vragen wat de bedrijfsmatige, maatschappelijke (en eventueel wetenschappelijke) relevantie is. Waarom is het voor de maatschappij, het bedrijf en/of de beroepsgroep belangrijk het vraagstuk op te lossen? Wat gebeurt er als het vraagstuk niet wordt opgelost? Wat zijn dan de gevolgen en voor wie?
Je schrijft je scriptie niet alleen om af te studeren maar ook om een bijdrage te leveren. Het is dus goed om van tevoren na te denken wat het belang is van je onderzoek. Daarbij is het belangrijk dat je niet te oppervlakkig blijft.

Stap 5: Probleemstelling en doelstelling
Je sluit je probleemanalyse af door je bevindingen op te schrijven. Je werkt van breed naar smal: eerst de aanleiding en dan naar de kern. Je eindigt met je probleemstelling en onderzoeksdoelstelling waarin je concreet aangeeft welk vraagstuk je op gaat lossen, wat het onderzoek op moet leveren en waarom.

Aan de hand van je probleemstelling en doelstelling kun je vervolgens je hoofdvraag en de deelvragen formuleren.

De probleemanalyse is één van de meest essentiële delen van jouw onderzoeksvoorstel en scriptie. Wellicht het meest belangrijke deel ( vaak zie je dat terug in de beoordeling). En dat maakt het direct lastig.
scriptiebegeleiding.online helpt je graag bij jouw scriptieproject.  Neem gerust contact op. Een adviesgesprek is bij scriptiebegeleiding.online geheel vrijblijvend en gratis.